Các kiểu dáng công nghiệp khi không có sự khác biệt quá lớn và đều được phát triển từ một ý tưởng sáng tạo chung duy nhất được gọi là các phương án của một kiểu dáng công nghiệp. Chủ đơn có thể nộp đơn đăng ký kiểu dáng công nghiệp có nhiều phương án khi thể hiện được tính thống nhất của các phương án này trong nội dung đơn đăng ký.
1. Một kiểu dáng công nghiệp có thể có một hoặc nhiều phương án
Từ lý do kinh doanh và nắm bắt thị hiếu tương ứng với các đối tượng khác nhau mà một sản phẩm được nhà sản xuất cho ra mắt thị trường có thể có nhiều kiểu dáng khác nhau. Tuy vậy, các kiểu dáng này lại được phát triển từ một ý tưởng sáng tạo chung duy nhất, sự khác nhau giữa chúng là khác biệt không đáng kể như thay đổi về màu sắc, kích thước,...
Một kiểu dáng có thể có một hoặc nhiều phương án
Do đó, để bảo vệ và có phương án chống lại các hành vi đạo nhái một cách toàn diện, chủ sở hữu các kiểu dáng này mong muốn đăng ký và được bảo hộ kiểu dáng công nghiệp cho tất cả các sản phẩm đó (nếu đáp ứng các điều kiện bảo hộ).
Tuy vậy, việc chúng chia ra thành các đơn đăng ký riêng lẻ là không cần thiết, do đó, pháp luật cho phép chủ đơn có thể đăng ký kiểu dáng công nghiệp cho nhiều phương án. Miễn là các phương án không quá khác biệt và đều được phát triển từ một kiểu dáng công nghiệp cơ bản.
2. Đơn đăng ký kiểu dáng công nghiệp có nhiều phương án
Thông thường, pháp luật quy định mỗi đơn đăng ký kiểu dáng công nghiệp sẽ cấp một Bằng độc quyền cho một KDCN nhất định. Tuy vậy, vẫn có trường hợp Bằng độc quyền cấp cho nhiều KDCN (kiểu dáng có nhiều phương án) khi các phương án là biến thể của kiểu dáng công nghiệp cơ bản được đăng ký. Chúng được tạo ra dựa trên một ý tưởng sáng tạo chung duy nhất và không có khác biệt đáng kể giữa các phương án KDCN.
Khác biệt về màu sắc
Đơn đăng ký kiểu dáng công nghiệp có nhiều phương án gửi đến Cục Sở hữu trí tuệ cần chuẩn bị hồ sơ và thủ tục tương tự hồ sơ thông thường. Theo đó, đơn đăng ký cần ghi chính xác số phương án, có kèm mẫu hình ảnh/ bản vẽ và bản mô tả thuyết minh cho tất cả các phương án. Cụ thể, bản mô tả nội dung KDCN tập trung mô tả kiểu dáng công nghiệp cơ bản và sự khác biệt của các phương án khác so với phương án cơ bản này.
Ngoài ra, chủ đơn cũng cần lưu ý, đơn đăng ký kiểu dáng có nhiều phương án sẽ cần nộp phí tương ứng để thẩm định cho tất cả các phương án trên. Do đó, mục lệ phí ghi nhận trong đơn và chứng từ đã đóng phí, lệ phí theo quy định cũng cần được kiểm tra kỹ lưỡng trước khi nộp đơn.
3. Ý nghĩa của việc cho phép đăng ký nhiều phương án kiểu dáng công nghiệp?
Kiểu dáng dáng công là hình dáng bên ngoài của sán phẩm, chúng đóng vai trò trong việc thu hút thị hiếu từ người tiêu dùng. Với những đối tượng khách hàng khác nhau ở các vùng miền, quốc gia, độ tuổi, giới tính,... khác nhau thì yêu cầu về thị hiếu cũng có sự khác nhau. Do đó, cùng với một ý tưởng sáng tạo chung nhất, nhà sản xuất thường có sự biến đổi một chút về hình dáng như màu sắc, kích thước,... để phù hợp với lựa chọn của nhiều khách hàng nhất có thể.
Dưới góc độ kinh tế, việc này giúp chủ sở hữu mở rộng đối tượng khách hàng hướng đến, tăng thu nhập từ KDCN mình sáng tạo ra. Tất nhiên, các phương án kiểu dáng này được phát triển từ kiểu dáng cơ bản và cũng là kết quả sáng tạo của chủ sở hữu mà không phải sao chép, mô phỏng từ KDCN của người khác.
Khác biệt về kích thước
Việc pháp luật cho phép đăng ký nhiều phương án KDCN nhằm cụ thể hoá quy định bảo hộ KDCN. Đồng thời, đây là quy định phù hợp khi mà các phương án có sự khác biệt nhưng không đáng kể, và lúc này chủ đơn không thể tách các phương án thành các đơn đăng ký độc lập. Bởi lẽ, chúng sẽ không đáp ứng các điều kiện bảo hộ khi bị đối chứng với chính phương án cơ bản của mình.
Hiện nay, chúng ta có thể thấy được rất nhiều ví dụ điển hình cho việc một kiểu dáng có thể có nhiều phương án mà không có sự khác biệt quá lớn. Cụ thể như điện thoại Iphone 11 cho ra mắt thị trường với 06 màu sắc thịnh hành như: trắng, đen, đỏ, vàng, tím pastel và xanh mint. Hay, xe Air Blade 125cc được Honda cho ra mắt thị trường với nhiều màu sắc như đỏ, xanh, đen, trắng,...
Rõ ràng, chúng làm tăng sự lựa chọn cho khách hàng, thu hút nhiều người tiêu dùng lựa chọn. Và, chúng cũng là kết quả của sự đầu tư và sáng tạo, vì vậy khi đáp ứng các điều kiện luật định, chúng cũng có thể được pháp luật bảo hộ dưới dạng đặc biệt - các phương án của cùng một kiểu dáng công nghiệp.
4. Lưu ý khi lên các phương án cho một kiểu dáng công nghiệp
Tính thống nhất là điều kiện quan trọng khi xem xét tiêu chuẩn bảo hộ cho đơn đăng ký KDCN có nhiều phương án. Chúng phải thể hiện được sự khác biệt “không đáng kể" khi xem xét sự khác nhau giữa các phương án của cùng một KDCN. Vấn đề này là cơ sở và nền tảng để khẳng định các phương án có hay không sự thống nhất cũng như đáp ứng các điều kiện bảo hộ độc quyền KDCN.
Tính thống nhất giữa các phương án là điều kiện quan trọng
Theo đó, quá trình xem xét đặc điểm tạo dáng cơ bản cùng điểm khác biệt không đáng kể của KDCN là vô cùng quan trọng. Do đó, việc hiểu đúng, thể hiện rõ và chính xác các thông tin này trong hình ảnh/ bản vẽ và bản mô tả thuyết minh đóng vai trò cấp thiết, giúp chủ đơn có khả năng cao được bảo hộ hơn khi Cục Sở hữu trí tuệ thẩm định đơn.
Một kiểu dáng công nghiệp có thể có một hay nhiều phương án khi các phương án này không có sự khác biệt đáng kể và đều được phát triển từ một kiểu dáng công nghiệp cơ bản. Đơn đăng ký kiểu dáng công nghiệp có nhiều phương án khi đáp ứng điều kiện bảo hộ vẫn được cấp văn bằng bảo hộ có tất cả các phương án được liệt kê trong đơn.